درسنامه علم لغت
کتاب درسنامه علم لغت برگرفته از دروس حجت الاسلام و المسلمین استاد محمد حسن وکیلی می باشد.
امروزه بدون تلاش فنی در علم لغت استفراغ وسع در فهم کتاب و سنت حاصل نمی شود و ضروری است هر طلبۀ فاضلی،مدتی را صرف دانش لغت وسپس صرف کار با کتب لغت نماید تا به توان اجتهاد در علم لغت دست یابد.
کتاب حاضر با رنظر گرفتن نکاتی ارزشمند از تاریخ زبان عرب،اصول کشف موضوع له لغات،اصطلاحات لغویان و روش کار با هریک از معاجم لغوی معروف به خوبی می تواند جای خالی را در این عرصه پرنماید.
شماره تماس جهت کسب اطلاعات بیشتر: 09155672845
(بزودی)
فهرست این کتاب که در 440 صفحه در تابستان 1399 به بازار عرضه شده است، بدین شرح می باشد:
- بخش اول: مباحث مقدماتی
- • درس اول
- 1. زبان قرآن و حدیث
- -1.1 افق زبان قرآن و حدیث
- -1.1.1 لایۀ اول، عربی بودن
- -1.1.2 لایۀ دوم، رایج بودن
- -1.1.3 لایۀ سوم، رسمی یا متعارف بودن
- -1.1.4 لایۀ چهارم، تبیی نمحور بودن
- 1. زبان قرآن و حدیث
- • درس دوم
-
- -1.2 موانع فهم زبان قرآن و حدیث
- -1.2.1 پیچیدگی زبان عربی
- -1.2.2 تطور زبان
- -1.2.3 اختلاف زبانی قبائل
- 2. جایگاه شناسی علم لغت
- موضوع علم لغت
- غرض علم لغت
- تعریف علم متن اللغة
-
- • درس اول
- بخش دوم: تاریخچه لغت عرب
- • درس سوم
- 3. تاریخچۀ تکّون زبان عربی
- -3.1 مقدمه
- -3.2 زبان اولین انسانها
- -3.3 زبان پس طوفان بزرگ
- -3.4 زبان اعراب پیشین
- 3. تاریخچۀ تکّون زبان عربی
- • درس چهارم
-
- -3.4.1 اعراب بائده
- -3.4.2 اعراب عاربه
- -3.4.3 اعراب مستعربه
- -3.5 زبان عبری
- -3.6 شک لگیری زبان عربی فصیح
- خلاصه
- -3.7 اسباب دیگر توسعه زبان
- -3.8 توقیفی یا اصطلاح یبودن زبان عربی
- -3.8.1 ثمرۀ عملی
-
- • درس پنجم
- 4. قبائل عرب
- • درس ششم
-
- -4.1 قبائل غیر فصی
- -4.1.1 دستۀ اول
- -4.1.2 دستۀ دوم
- -4.2 قبائل فصیح
-
- • درس هفتم
- 5. تفاوت لهج هها در قبائل فصیح عرب
- -5.1 اختلافات مربوط به ماده
- مروری بر کلیات علم لغت
- -5.1.1 بخش اول
- -5.1.2 بخش دوم
- 5. تفاوت لهج هها در قبائل فصیح عرب
- درس هشتم
-
- -5.2 اختلافات مربوط به هئیت افرادی
- -5.2.1 قیاسی.
- -5.2.2 سماعی
- -5.3 اختلافات مربوط به هیئت ترکیبی
- -5.4 استعمالات خاص
- -5.2 اختلافات مربوط به هئیت افرادی
-
- • درس نهم
- 6. تاریخچۀ فصاحت
- -6.1 طبقات شعراء
- -6.1.1 طبقۀ اول شعرای جاهلی
- -6.1.2 طبقۀ دوم شعرای مخضرم
- -6.1.3 طبقۀ سوم شعرای اسلامی
- -6.1.4 طبقه چهارم: مولدین
- -6.2 مذاهب ادبی
- -6.1 طبقات شعراء
- 6. تاریخچۀ فصاحت
- • درس سوم
- بخش سوم: تب لغت
- • درس دهم
- 7. موازین عام ارز شگذاری کتب لغت
- -7.1 موازین مربوط به مؤلف
- -7.1.1 حیات مؤلف
- -7.1.2 توانایی علمی مؤلف
- -7.1.3 مبانی فکر یعقیدتی مؤلف
- -7.2 موازین مربوط به کتاب
- -7.2.1 اول، پشتوانۀ کتاب
- -7.2.2 دوم، دامنۀ کتاب
- 7. موازین عام ارز شگذاری کتب لغت
- • درس یازدهم
-
- -7.2.3 سوم، کیفیت
- -7.2.4 چهارم، ارائه
-
- • درس دوازدهم
-
- 8. بررسی تفصیلی معاجم لغت
- -8.1 العین
- -8.1.1 حیات مؤلف
- -8.1.2 توانایی علمی
- -8.1.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.1.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.1.5 دامنۀ کتاب
- -8.1.6 کیفیت کار
- -8.1 العین
- 8. بررسی تفصیلی معاجم لغت
-
- • درس سیزدهم
-
-
-
- -8.1.7 نظم داخلی
- -8.1.8 ساختار کتاب
-
-
-
- • درس چهاردهم
-
- -8.2 الجیم
- -8.2.1 حیات مؤلف
- -8.2.2 توانایی علمی
- -8.2.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.2.4 پشتوانه
- -8.2.5 دامنه
- -8.2.6 کیفیت کتاب
- -8.2.7 نظم داخلی
- -8.2.8 ساختار کتاب
- -8.2.9 تطبیق عملی
- -8.2 الجیم
-
- درس پانزدهم
-
- -8.3 الغریب المصنَّف
- -8.3.1 حیات مؤلف
- -8.3.2 توانایی علمی
- -8.3.3 مبانی فکر یعقیدتی
- -8.3.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.3.5 دامنۀ کتاب
- -8.3.6 کیفیت کار
- -8.3.7 نظم داخلی
- -8.3.8 ساختار کتاب
- -8.3 الغریب المصنَّف
-
- درس شانزدهم
-
- -8.4 جُمهرة اللغة
- -8.4.1 حیات مؤلف
- -8.4.2 توانایی علمی
- -8.4.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.4.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.4.5 دامنۀ کتاب
- -8.4.6 کیفیت کار
- -8.4.7 نظم داخلی
- -8.4.8 ساختار کتاب
- -8.4 جُمهرة اللغة
-
- درس هفدهم
-
- -8.5 مقاییس اللغة
- -8.5.1 حیات مؤلف
- -8.5.2 توانایی علمی
- -8.5.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.5.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.5.5 دامنۀ کتاب
- -8.5.6 کیفت کار
- -8.5.7 نظم داخلی
- -8.5.8 ساختار کتاب
- -8.5 مقاییس اللغة
-
- درس هجدهم
-
- -8.6 تهذیب اللغة
- -8.6.1 حیات مؤلف
- -8.6.2 توانایی علمی
- -8.6.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.6.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.6.5 دامنۀ کتاب
- -8.6.7 کیفیت کار .
- -8.6.8 نظم داخلی
- -8.6.9 ساختار کتاب
- -8.6 تهذیب اللغة
-
- • درس نوزدهم
-
- -8.7 تاج اللغة و صحاح العربیة
- -8.7.1 حیات مؤلف
- -8.7.2 توانایی علمی
- -8.7.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.7.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.7.5 دامنۀ کتاب
- -8.7.6 کیفیت کار
- -8.7.7 نظم داخلی
- -8.7.8 ساختار کتاب
- -8.7 تاج اللغة و صحاح العربیة
-
- • درس بیستم
-
- -8.8 مفردات الفاظ القرآن
- -8.8.1 حیات مؤلف
- -8.8.2 توانایی علمی
- -8.8.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.8.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.8.5 دامنۀ کتاب
- -8.8.6 کیفیت کار
- -8.8.7 نظم داخلی
- -8.8.8 ساختار کتاب
- -8.8 مفردات الفاظ القرآن
-
- • درس بیست و یکم
- -8.9 أساس البلاغة
- -8.9.1 حیات مؤلف
- -8.9.2 توانایی علمی
- -8.9.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.9.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.9.5 دامنۀ کتاب
- -8.9.6 کیفیت کار
- -8.9.7 نظم داخلی
- -8.9.8 ساختار کتاب
- -8.9 أساس البلاغة
- • درس بیست و دوم
-
- -8.10 لسان العرب
- -8.10.1 حیات مؤلف
- -8.10.2 توانایی علمی
- -8.10.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.10.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.10.5 دامنۀ کتاب
- -8.10.6 کیفیت کار
- -8.10.7 نظم داخلی
- -8.10.8 ساختار کتاب
- -8.10 لسان العرب
-
- • درس بیست و سوم
-
- -8.11 القاموس المحیط
- -8.11.1 حیات مؤلف
- -8.11.2 توانایی علمی
- -8.11.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.11.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.11.5 دامنۀ کتاب
- -8.11.6 کیفیت کار
- -8.11.7 نظم داخلی
- -8.11.8 ساختار کتاب
- -8.11 القاموس المحیط
-
- • درس بیست و چهارم
-
- 8.12 . مجمع البحرین و مَطلع النیّرین
- -8.12.1 حیات مؤلف
- -8.12.2 توانایی علمی
- -8.12.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.12.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.12.5 دامنۀ کتاب
- -8.12.6 کیفیت کار
- -8.12.7 نظم داخلی
- -8.12.8 ساختار کتاب
- 8.12 . مجمع البحرین و مَطلع النیّرین
-
- • درس بیست و پنجم
-
- -8.13 تاج العروس من جواهر القاموس
- -8.13.1 حیات مؤلف
- -8.13.2 توانایی علمی
- -8.13.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.13.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.13.5 دامنۀ کتاب
- -8.13.6 کیفیت کار
- -8.13.7 نظم داخلی
- -8.13.8 ساختار کتاب
- -8.13 تاج العروس من جواهر القاموس
-
- • درس بیست و ششم
-
- -8.14 التحقیق فی کلمات القرآن الکریم
- -8.14.1 حیات مؤلف
- -8.14.2 توانایی علمی
- -8.14.3 مبانی فکری عقیدتی
- -8.14.4 پشتوانۀ کتاب
- -8.14.5 دامنۀ کتاب
- -8.14.6 کیفیت کار
- -8.14.7 نظم داخلی
- -8.14.8 ساختار کتاب
- -8.14 التحقیق فی کلمات القرآن الکریم
-
- درس بیست و هفتم
-
- -8.15 المعجم الوسیط
- -8.15.1 مؤلف
- -8.15.2 پشتوانه کتاب
- -8.15.3 دامنۀ کتاب
- -8.15.4 کیفیت کار
- -8.15.5 نظم داخلی
- -8.15.6 ساختار کتاب
- -8.15 المعجم الوسیط
-
- • درس بیست و هشتم
-
- 9. معرفی اجمالی چند لغتنامه
- -9.1 فقه اللغة و سر العربیة
- -9.2 المخصص
- -9.3 المحکم و المحیط الاعظم
- -9.4 الفائق فی غریب الحدیث
- -9.5 النهایة فی غریب الحدیث و الأثر
- -9.6 العُباب الذاخر و اللباب الفاخر
- 9. معرفی اجمالی چند لغتنامه
-
- • درس بیست و نهم
-
-
- -9.7 المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر
- -9.8 الطراز الأول و الکِناز لما علیه من لغة العرب المعوّل
- -9.9 تکملة المعاجم العربیه
- -9.10 اقرب الموارد فی فُصَح العربیة و الشوارد
- -9.11 المنجد فی اللغة
- -9.12 معجم فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته
-
-
- • درس دهم
- بخش چهارم: احوال لغت
- • درس سی ام
-
- 10 . ارتباط لفظ با معنی
- -10.1 چیستی ارتباط لفظ و معنی
- -10.2 ذاتی یا قراردادی بودن رابطۀ لفظ و معنی
- -10.3 تناسب وضع با نیاز
- -10.4 کیفیّت وضع تعینی
- -10.5 لغزندگی معنی موضوع له
- 10 . ارتباط لفظ با معنی
-
- • درس سی و یکم
-
-
- -10.6 طیفی بودن معنای موضو عله.
- تفاوت معنای فرعی و مجازی
- -10.7 وضع الفاظ برای معانی عامه
- تفاوت عملی معنای فرعی و مجازی
- -10.8 تناسب بین لفظ و معنی
-
-
- • درس سی ام
- • درس سی و دوم
-
-
- 11 . فصاحت و عدم فصاحت
- -11.1 تعریف فصاحت
- -11.2 اقسام واژگان فصیح
- -11.2.1 الفاظ اسلامی
- -11.2.2 معرب و دخیل
- -11.3 اقسام واژگان غیر فصیح
- -11.3.1 ضعیف
- -11.3.2 منکر
- -11.3.3 مذموم
- -11.3.4 متروک
- -11.3.5 مولد
- -11.3.6 مصنوع
- 11 . فصاحت و عدم فصاحت
-
- • درس سی و سوم
-
- 12 . معنای موضوع له
- -12.1 از نظر سنخ معنی
- -12.1.1 حسی بسیط
- -12.1.2 حسی مرکب
- -12.1.3 عقلی
- -12.2 از نظر عمق معنا
- -12.3 ارتباط و نسب بین معانی کلمات
- -12.3.1 ترادف
- -12.3.2 توارد
- 12 . معنای موضوع له
-
- • درس سی و چهارم
-
-
- -12.3.3 اشتراک لفظی
- -12.3.4 ضدّ
-
-
- • درس سی و پنجم
-
-
- -12.4 عام و خاص لغوی
- -12.4.1 عام و خاص متضایف
- -12.4.2 عام و خاص غیر متضایف
- -12.5 مطلق و مقید لغوی
- -12.4 عام و خاص لغوی
-
-
- • درس سی و ششم
-
- 13 . معنای مستعمل فیه
- -13.1 حقیقت و مجاز
- -13.1.1 حقیقت و مجاز در لغت
- -13.1.2 حقیقت و مجاز در اصطلاح اهل فن
- 13 . معنای مستعمل فیه
-
- • درس سی و هفتم
-
-
- -13.1.3 مسوّغات مجاز
- -13.1.4 نقش فرهنگ در مجاز
- -13.1.5 مه مترین لغز شگا ههای مجاز
-
-
- • درس سی و هشتم
-
- 14 . جهات لفظی
- -14.1 احوال ماده کلمه
- -14.1.1 قلب
- -14.1.2 علل پدیدۀ قلب
- -14.1.3 ابدال لغوی
- -14.1.4 علل پدیدۀ ابدال
- -14.1.5 نحت
- -14.1.6 إتباع
- 14 . جهات لفظی
-
- • درس سی و نهم
-
- -14.2 احوال هیئت کلمه
- -14.2.1 مطابقت
- -14.2.2 جمع بین لغات
- -14.3 احوال هیئت ترکیبی کلمات
- -14.3.1 دلالت ترکیبی
- -14.3.2 تضمین
- -14.2 احوال هیئت کلمه
-
- • درس چهلم
- 15 . یک نمونه عملی از اجتهاد در لغت
-